معمولاً در محیط های صنعتی با توجه به کاربرد های مختلف گازهای سمی و قابل اشتعال، به منظور جلوگیری از بروز حادثه برای پرسنل یا تجهیزات، از این سیستمها استفاده می گردد. لازم به ذکر است نوع گاز مورد فرآورش یا مصرفی، می تواند بر اساس کاربرد و نوع فعالیت صنایع متفاوت باشد؛ بنابرای طراحی سیستم آشکار ساز گاز، متناسب با ویژگی های محیط مورد نظر صورت می پذیرد. اجزای این سیستم عبارتند از:
- - پانلهای اعلام نشت گاز
- - گاز سنج های ضد انفجار
- - گاز سنج های گاز ذاتاً ایمن (Intrinsically Safe Gas Detector)
- - گاز سنج های پرتویی خطی (Open Path Gas Detector)
- - نشت یابهای اولتراسونیک (Ultra Sonic Leak Detection)
پانلهای اعلام نشت گاز:
این پانل ها به منظور کنترل آشکارسازهای گاز نصب شده در محیط تحت نظر مورد استفاده قرار می گیرند؛ یعنی ورودی 4-20mA ، میلی ولت و یا رله حاصل از خروجی آشکار ساز را دریافت کرده و می تواند در صفحه نمایشگر خود ( در صورت دارا بودن این صفحه ) نمایش داده و در صورت لزوم دستورهای از پیش تعیین شده ای را به نقاط و تجهیزات دیگری از جمله آژیرهای اعلام حریق، فن های خروجی های هوا مگنت های درب های ورودی و ... صادر کند.
بنابراین به طور کلی می توان گفت این پانل ها نقش کنترل کننده و رابط بین کاربر و آشکارساز گاز نصب در محیط را نیز ایفا می کنند.
لازم به ذکر است که معمولا این پانل ها بصورت ماژولار بوده و دارای قابلیت گسترش نیز می باشند. که این قابلیت با توجه به تعداد ورودی هایی که هر کارت می تواند دریافت کند، در برندهای مختلف، متفاوت می باشد.
در شکل های زیر می توان نمونه هایی از این پانل ها را مشاهده کرد:
آشکارسازهای گاز ثابت (Fixed Gas Detector) و قابل حمل ( Portable Gas Detector):
همانطور که از عنوان بالا مشهود است، در یکی دیگر از دسته بندی های آشکارسازهای گاز، می توان آنها را به دو دسته ثابت و قابل حمل نیز تقسیم کرد.
که در واقع دسته ثابت، مربوط به آشکارسازهایی ست که در محل مربوطه نصب شده و خروجی خود را از طریق کابل یا به صورت بی سیم به پانل کنترل کننده ارسال می کند.
و دسته دوم نیز جهت بوجود آوردن امنیت بیشتر برای افرادی است که قصد حرکت در محل هایی را دارند که در آنها امکان خطر نشت انواع گازهای سمی یا قابل احتراق وجود دارد.
این آشکارسازهای گاز نیز بسته به انواع گازهای موجود در محل می توانند میزان یک تا چند گاز را سنجیده، در صفحه نمایشگر خود نشان داده و در صورت لزوم به شخص حمل کننده اعلام خطر کند. که البته لازم به ذکر است به منظور آشکارسازی هر گاز، نیاز به یک سنسور جداگانه در دستگاه می باشد و همین امر باعث متنوع شدن مدلهای از آشکارسازها در میان برندهای مختلف شده است.
در شکل زیر می توان یک نمونه آشکار ساز چهارگازه ی پرتابل را مشاهده کرد:
و در آخر لازم به ذکر است که سنسور آشکارسازهای گاز بسته به شرایط محیطی مختلفی که در آنها قرار دارند، در فواصل زمانی مختلفی از حالت کالیبره خود خارج شده و بسته به نوع سنسور نیازمند نوع خاصی از کالیبراسیون می باشند.
به عنوان مثال چنانچه یک سنسور الکتروشیمیایی جهت آشکارسازی گاز سمی H2S استفاده شود و این سنسور در محلی قرار داشته باشد که دارای آلودگی های مختلف محیطی از جمله نداشتن هوای پاک باشد؛ برای کالیبره شدن، نیازمند یک کپسول گاز کالیبراسیون H2S به همراه یک کپسول حاوی هوای پاک، جهت تنظیم محدوده خطر سنسور و نقطه ی صفر آن (Zero & Span) می باشد.
کاربرد: مناسب جهت مناطق پر خطر (Hazardous Area) و پیکره بندی های مبتنی بر SIL2، انبارهای مواد شیمیایی، مخازن نگهداری نفت و یا مواد سوختنی دیگر، اتاقک های اسپری رنگ، مراکز فرآورش نفت و گاز، توربو کمپروسورها، ژنراتورها، تلمبه خانه های خطوط نفت